Саясат Нұрбек жаңа уақыт белдеуі туралы: Бұл – ақыл-ой белсенділігін қалпына келтіру

Қазақстанда "Бірыңғай уақыт белдеуі: ғылыми аспектілер" атты дөңгелек үстелде ғалымдар мен сарапшылар уақытша өзгерістердің азаматтардың денсаулығына әсері мәселелерін талқылады, деп хабарлады Ғылым және жоғары білім министрлігінің баспасөз қызметі. 

Сала министрі Саясат Нұрбектің айтуынша, күйзеліске және ақпараттың үлкен ағынына толы қазіргі таңда адам миы үнемі демалмай жүре бере алмайды. Ақпараттың шамадан тыс келуі, биологиялық ырғақтар мен нақты уақыттың сәйкес келмеуі когнитивті қабілеттерге және жалпы денсаулыққа кері әсер етеді. 

"Қазақстан бірыңғай уақыт белдеуіне ауыса отырып, табиғи күнге негізделген дұрыс биологиялық ырғаққа қайта оралды. Бұл режимді өзгерту ғана емес, ақыл-ой белсенділігін қалпына келтіру, зейінін және жалпы әл-ауқатын жақсарту мүмкіндігі", – деді министр. 

Оқи отырыңыз: Жаңа уақыт белдеуінің денсаулыққа әсері: Эндокринолог, кардиолог, психолог және нутрициолог пікірі

Талқылауда Денсаулық сақтау министрлігінің штаттан тыс бас онкологы, "Қазақ онкология және радиология ғылыми-зерттеу институтының" басқарма төрағасы Диляра Қайдарова халықтың денсаулығы үшін табиғи күн уақытымен сәйкес келетін уақытты пайдаланған дұрыс екенін атап өтті.

"Қазақстан UTC+5 табиғи уақыт белдеуінде тұрады. Табиғи уақыт белдеуі ағзаға жарық пен қараңғылықтың табиғи күнделікті циклдарымен үйлестіру мүмкіндік береді. Бұл жасушаларды зақымданудан қорғайтын және ісікке қарсы әсері бар мелатониннің тұрақты секрециясына ықпал етеді. Осылайша, циркадиялық ырғақтарды табиғи уақытпен синхрондау онкологиялық аурулардың даму қаупін азайтады", – деді Диляра Қайдарова.

Талқылауға қатысушылардың айтуынша, табиғи уақытты енгізудің экономикалық шығындары тым асыра айтылған, өйткені қазіргі заманғы жарықтандыру технологиялары энергия шығындарын айтарлықтай төмендетеді. Бұл реформа елдегі әкімшілік және экономикалық процестерді оңтайландыруға ықпал етеді, өйткені бірыңғай уақыт Қазақстанның өз ішінде де және халықаралық серіктестермен де бизнес жүргізуді, сондай-ақ көлік кестелерін жоспарлауды жеңілдетеді. Жалпы мемлекет бұл реформа экономикаға оң әсер береді деп күтуде.

"Генетика және физиология институтының" жетекші ғылыми қызметкері Асқар Калекешов адамдардағы циркадиялық цикл физиологиясы туралы зерттеулерден алынған фактілермен бөлісті. Ол дұрыс ұйқы режимін сақтамау дененің ойлау процестері мен есте сақтаудан бастап сыртқы түріне, дене салмағына және жалпы денсаулығына дейін барлық жүйелерінің жұмысын бұзатынын атап өтті. Ал балалар үшін ұйқы факторы одан да маңызды.

Уақыт белдеуінің адам денсаулығына әсерін зерттеу уақыт режимінің өзгерістерінің қазақстандықтардың физикалық және психикалық денсаулығына, сондай-ақ әлеуметтік және экономикалық көрсеткіштерге әсерін зерттеуге бағытталған.

Қандай деректер зерттеледі: 

• Психикалық денсаулық. Күйзеліс, мазасыздық, депрессия және халықтың ұйқы сапасы халықаралық диагностикалық құралдарды қолдану арқылы бағаланады. 
• Физиологиялық өзгерістер. Гормондардың деңгейі (кортизол және мелатонин), метаболикалық көрсеткіштер (глюкоза, холестерин) және тәуліктік ырғақтардың бұзылуымен байланысты аурулардың жиілігі мұқият зерттеледі. 
• Әлеуметтік аспектілер. Еңбек өнімділігіне, оқушылардың үлгеріміне және медициналық көмекке жүгіну жиілігіне назар аударылады.