2023 жылы Қазақстанда 120,9 мың жұп неке қиды, бұл 2022 жылға қарағанда 6%-ға аз. Бұл ең төменгі көрсеткіш екенін айта кеткен жөн. Бұған дейін 2008 жылы халық саны 16 миллион адамға жетпесе де, ресми түрде 135 мыңнан астам жұп неке қиған болатын. Бұл туралы ranking.kz хабарлады.
2023 жылы Қазақстан қалаларында тіркелген неке саны – 6,4%-ға (80 мыңға дейін), ауылдарда 5,1%-ға (40,9 мыңға дейін) азайды.
Ажырасу саны да рекордтық төмен көрсеткішке жетті: былтыр 16,8 мың жұп ажырасты және бұл 2022 жылға қарағанда 5,3%-ға аз. Қалада ажырасу саны – 5,2%-ға (12,4 мыңға дейін), ауылда 5,5%-ға (4,4 мың жұпқа дейін) азайған.
Өңірлер бойынша отбасы құрғандар саны жөнінен Алматы алда тұр: 2023 жылы 13,1 мың жұп некелесті және бұл 2022 жылға қарағанда 4%-ға аз. Одан кейінгі орында – Түркістан облысы (11,8 мың) және Астана (10,4 мың. Ең аз неке Ұлытау облысында тіркелген – 1,5 мың жұп.
Ажырасу жөнінен де Алматы бірінші орында: 2023 жылы – 2,3 мың, 2022 бір жылға қарағанда 2,1%-ға аз. Одан кейінгі орында – Қарағанды облысы (1,5 мың) мен Астана (1,5 мың). Ең аз ажырасу да Ұлытау облысында тіркелді – небәрі 198.
Қазақстанда 2023 жылғы қаңтар-желтоқсан айларында неке қию коэффициенті 1000 адамға шаққанда 6,46-дан 6,07-ге дейін төмендеді. Некенің ең жоғары коэффициенті елордада тіркелді – 1000 адамға шаққанда 7,46. Үздік үштікке Ұлытау мен Алматы облыстары да кірді. Ең төменгі көрсеткіш – Түркістан облысында.
Ал ажырасу коэффициенті 1000 адамға шаққанда 0,89-дан қарсы 0,84-ке төмендеді. Ажырасудың ең жоғары коэффициенті Шығыс Қазақстан, Қарағанды және Павлодар облыстарында, ал ең төмені көрсеткіш Түркістан облысында тіркелді.
2024 жылғы 4 наурызда жаңартылған Petrelli Previtera мәліметі бойынша, Қазақстан ажырасу көрсеткіші бойынша әлемде Мальдив аралдарынан кейінгі екінші орында тұр: 1000 адамға шаққанда 4,6. Сарапшылар еліміздегі ажырасудың негізгі себебі деп туыстарының араға түсуін (61%), моральдық шектеулердің болмауын (41%), ажырасу процесінің жеңіл болуын (25%) атап өтті. Сондай-ақ қазіргі замандағы қазақстандық әйелдер мен ерлерге сәйкес келмейтін қатал гендерлік рөлдердің сақталуы және некеге деген көзқарастың өзгеруі де проблемалардың қатарында.
Ажырасу көрсеткіші жоғары болғанымен қазақстандықтар неке институтын әлі де жоғары бағалайды. Зерттеулер жастардың 82,5%-ы болашақта отбасылы болатынына сенеді.
Оқи отырыңыз: "Ажырасу – ұят, ал таяқ жеу – тағдырдың жазғаны ма?" Тұрмыстық зорлық жөніндегі халықаралық сарапшымен сұхбат
Ажырасу көрсеткіші бойынша елдердің алғашқы ондығына Гуам, Ресей, Молдова, Беларусь, Қытай, Аруба, Литва және Доминикан Республикасы кірді.
Қазақстанда ажырасу көрсеткіші 2024 жылдың басында 1000 адамға шаққанда 4,6-ны құрады. Қазақстан ажырасу көрсеткіші бойынша рейтингте 105 елдің ішінде 2-орынды иеленді.
Рейтингте Мальдив аралдары көш бастап тұр. Қазақстаннан кейінгі орында Ресей (1000 адамға 3,9), Беларусь (1000 адамға 3,5) және Қытай (1000 адамға 3,2) келеді.
ТМД елдерінің арасында ажырасудың жоғары көрсеткіші Молдовада (6-орын, 1000 адамға 3) және Украинада (7-орын, 1000 адамға 2,9) тіркелген. Рейтингтің ортасында Қырғызстан (55-орын), Әзербайжан (67-орын) және Тәжікстан (68-орын) орналасқан. Ал Өзбекстанда ажырасу көрсеткіші 1000 адамға шаққанда 1,1-ді ғана құрады (80-орын). Армения да дәл осындай көрсеткішпен рейтингте 84-орында тұр.
Ажырасулардың ең төмен көрсеткіші Үндістан, Мозамбик және Кения сияқты елдерде тіркелген. Әрине, бұл елдерде некелескендердің бәрі бақытты деген сөз емес. Құқық қорғау саласының нашар екенін, қағазбастылықтың көп екенін және қоғамдық нормалардың қатаң екенін білдіреді.
