Төртінші оқу тоқсаны басталды: Мектеп оқушылары мен ата-аналарға арналған нұсқаулық

Ертең оқу жылының ең жауапты кезеңі – төртінші тоқсан басталады. Бұл тоқсан – жылдық бағалар мен емтихан қорытындыларын анықтайтын маңызды уақыт. Оқушылар осы кезеңде барынша жинақылық танытып, оқу үлгерімін жақсартуға күш салуы қажет. Ал ата-аналар балаларына дұрыс бағыт-бағдар беріп, қолдау көрсетуі керек. Informburo.kz төртінші тоқсанға сәтті дайындалу үшін ең маңызды кеңестерді ұсынады

1.⁠ ⁠Жылдық бағаны қалай жақсартуға болады?

Жылдық баға – әр тоқсандағы бағалардың орташа арифметикалық мәніне сүйеніп қойылады. Егер оқушының үлгерімі жыл бойы тұрақсыз болып, екі тоқсаны – "3", бір тоқсаны – "4" болса, жылдық бағаның жоғары болуы үшін соңғы тоқсанды жақсы аяқтау керек.

Бағаларды жақсартудың тиімді жолдары:

• Қай пәндерден төмен баға бар екенін анықтау: Оқушы ең алдымен қай пәндерден қиындық бар екенін анықтауы тиіс. Егер жылдық бағаның жоғары болуын қаласаңыз, ең төменгі бағаларды реттеуге басымдық беріңіз.
• Мұғаліммен ақылдасу: Бағалау жүйесінде әр тоқсанның қорытынды бағасы әсер етеді. Мұғалімнен бағаны жақсартудың қандай мүмкіндіктері бар екенін сұраңыз. Кейбір жағдайларда соңғы тоқсанның үлесі көп болуы мүмкін.
• Үй тапсырмасын мұқият орындау: Үй тапсырмалары оқушының пәнді тереңірек түсінуіне көмектеседі. Мұғалім берген тапсырмаларды ұқыпты орындау – жақсы баға алудың кепілі.
• Сабаққа белсенді қатысу: Мұғалім оқушының ынтасы мен белсенділігін бағалайды. Сұрақтарға жауап беру, сабақ барысында ойын айту – жақсы бағаға ықпал етеді.

2.⁠ ⁠БЖБ мен ТЖБ-ға қалай дайындалу керек?

БЖБ (Бөлімдік жиынтық бағалау) мен ТЖБ (Тоқсандық жиынтық бағалау) – төртінші тоқсанда үлгерімді анықтайтын негізгі бақылау жұмыстары. 

БЖБ: Бір тоқсанда бірнеше бөлім бар. Әр бөлім бойынша оқушының білімі мен біліктілігін тексеру үшін БЖБ алынады. Ол бақылау, практикалық немесе шығармашылық жұмыс, жоба, эссе, диктант, мазмұндама, шығарма, тестілеу түрінде болуы мүмкін. БЖБ қандай форматта болатынын және тапсыру уақытын педагог өзі шешеді.

БЖБ-ға дайындалу жолдары:

• Әр бөлімді мұқият қайталау;
• Негізгі формулалар мен анықтамаларды жаттау;
• Оқулықтағы тапсырмаларды орындау;
• Өткен бақылау жұмыстарын қарап шығу.

ТЖБ: Әр тоқсан аяғында алынады, бірақ тоқсанның соңғы күні өткізілмейді. Оқу пәндерінің күрделілік деңгейін есепке ала отырып, бір күнде үштен артық ТЖБ өткізуге болмайды. Бір пәннен БЖБ мен ТЖБ бір күнде өткізілмейді.

ТЖБ-ға дайындалу жолдары:

• Барлық бөлімдерді жинақтап қайталау;
• Тест нұсқаларын орындап, уақытпен жұмыс істеуді үйрену;
• Мұғалімдерден қосымша материал сұрау;
• Достармен бірге дайындалып, бір-біріне сұрақ қою.

БЖБ мен ТЖБ-дан жоғары балл алу үшін күнделікті қайталау мен жүйелі дайындық қажет.

"Көркем еңбек", "Музыка", "Дене шынықтыру", "Кәсіпкерлік және бизнес негіздері", "Графика және жобалау", "Алғашқы әскери және технологиялық дайындық", "Зайырлылық және дінтану негіздері" және бастауыш мектепте "Цифрлық сауаттылық" пәндерінен БЖБ мен ТЖБ өткізілмейді. Оқушылардың бұл пәндерден оқу үлгеріміне тоқсан/жартыжылдық және оқу жылының қорытындысы бойынша "есептелінді" не "есептелінген жоқ" деген белгі жазылады.

3. Келесі сыныпқа кімдер көшірілмейді?

Жылдық бағасы үш немесе одан да көп пәннен "2" деген баға алған 2-8 (9) және 10 (11) сынып оқушылары келесі сыныпқа көшірілмейді.

Бір немесе екі оқу пәнінен қайта "2" алған оқушылар сол пәндерден қосымша жиынтық бағалау тапсырады. Қорытынды баға жылдық баға мен қосымша жиынтық бағаның орташа арифметикалық мәні арқылы қойылады. Қосымша жиынтық бағалау жаңа оқу жылының басына дейін өткізіледі. Қосымша жиынтық бағалаудан тағы да екі алған оқушы сол сыныпты келер оқу жылы қайта оқиды.

4.⁠ ⁠Қай сынып оқушылары емтихан тапсырады және оған қалай дайындалу керек?

Төртінші тоқсанда кей сыныптар үшін емтихан кезеңі басталады.

9 (10) сынып оқушылары қорытынды бітіру емтиханын тапсырады. Емтихан төрт пәннен тұрады, оның біреуі таңдау бойынша.

1. Мектептің оқыту тілі бойынша емтихан: Қазақ тілі, орыс тілі және өзбек, ұйғыр, тәжік тілінде білім беретін мектептің оқушылары оқыту тілі бойынша эссе жазады. Гуманитарлық цикл пәндерін тереңдетіп оқытатын мектеп білім алушылары мақала, әңгіме немесе эссе түрінде жазбаша жұмыс жазады.
2. Математикадан (алгебрадан) жазбаша емтихан;
3. Қазақ тілі немесе орыс тілінен емтихан: Орыс, өзбек, ұйғыр және тәжік тілдерінде оқытатын сыныптар қазақ тілі мен әдебиеті бойынша жазбаша емтихан тапсырады. Ал қазақ тілінде оқытатын сыныптард орыс тілі мен әдебиеті бойынша жазбаша емтихан тапсырады. 
4. Таңдау пәні бойынша емтихан:  Оқушылар физика, химия, биология, география, геометрия, Қазақстан тарихы, дүниежүзі тарихы, әдебиет (оқыту тілі бойынша), шет тілі (ағылшын/ француз/неміс), информатика пәндерінің бірі бойынша жазбаша емтихан тапсырады.

11 (12) сыныптардың білім алушылары мемлекеттік бітіру емтихандарын тапсырады. Қорытынды емтихан 5 пәннен тұрады, оның біреуін оқушы өзі таңдай алады.

1. Мектептің оқыту тілі бойынша емтихан: қазақ тілі, орыс тілі бойынша және өзбек, ұйғыр, тәжік тілінде білім беретін мектептерде оқыту тілі бойынша жазбаша емтихан болады;
2. Алгебра және анализ бастамаларынан жазбаша емтихан;
3. Қазақстан тарихынан ауызша емтихан;
4. Қазақ тілі немесе орыс тілінен емтихан: Орыс, өзбек, ұйғыр және тәжік тілдерінде оқытатын сыныптарда –  қазақ тілі мен әдебиетінен, қазақ тілінде оқытатын сыныптарда орыс тілі мен әдебиетінен жазбаша емтихан болады;
5. Таңдау пәні бойынша емтихан: Оқушылары физика, химия, биология, география, геометрия, дүниежүзі тарихы, құқық негіздері, әдебиет (оқыту тілі), шетел тілі (ағылшын/ француз/неміс), информатика пәндерінің бірінен жазбаша емтихан тапсырады.

Мамандандырылған мектептерде қорытынды емтихандар өзгеше болуы мүмкін. 

Қорытынды аттестаттаудың нәтижесі бойынша үш және одан көп пәндерден "2" деген баға алған 9 (10) сынып оқушылары келесі сыныпқа көшірілмейді. 

Ал үш және одан көп пәндерден "2" деген баға алған 11 (12) сыныптың оқушыларына №39 бұйрық бойынша білім алуды аяқтамаған адамдарға берілетін анықтама беріледі. Олар келесі оқу жылы аяқталғаннан кейін қайта қорытынды аттестаттаудан өтеді. Оның мерзімін білім беру ұйымы белгілейді. 

Оқушының "үздік аттестат", "Алтын белгі" алуына да осы емтихандардың нәтижесі де әсер етеді. Сол себепті оған мұқият дайындалған жөн.  Ол үшін алдымен уақытты дұрыс жоспарлау қажет. Кейін әлсіз тақырыптарды анықтап, сол бойынша мұғалімнен кеңес алған жөн. Тәжірибелік тесттерді орындау да көп көмегін тигізеді. 

5.⁠ ⁠Жазғы лагерьге қалай тіркелуге болады?

Жазғы демалысты пайдалы өткізу үшін лагерьлерге ертерек тіркелген жөн. Жазғы лагерлерге 1-10 сынып оқушылары жіберіледі. 

Лагерь түрлері:

• Мемлекеттік лагерьлер – тегін немесе жеңілдікпен қатысуға болады. Бұл туралы ақпаратты мектеп әкімшілігінен немесе жергілікті білім басқармасынан білуге болады.
• Жеке лагерьлер – ақылы демалыс орындары. Олар көп жағдайда тілдік, спорттық, ғылыми немесе басқа да бағытта болады Мұндай лагерлерге ертерек тіркелген жөн, себебі орын тез толып қалады. Сонымен қатар ұйымдастырушылар ерте тіркелгендерге жеңілдік ұсынуы мүмкін. 
• Халықаралық бағдарламалар – кейбір лагерьлер оқушыларды конкурстық негізде қабылдайды.

Тіркелу үшін ата-аналар лагерь сайтына немесе ұйымдастырушыларға хабарласуы керек.

Лагерьді таңдағанда неге назар аударған жөн?

Ата-аналар баласына жазғы лагерь таңдған кезеде лагердің осы қызметпен айналысуға қажет құжаттарына, онда білікті медицина қызметкерінің болуына, ғимараттың өрт дабыл қаққыш жүйелерімен жабдықталуына назар аударып, бұрын баласын осы лагерьге жіберген адамдардың пікіріне құлақ асқаны жөн.

Қорыта айтқанда, төртінші тоқсан – оқу жылының ең жауапты әрі қарқынды кезеңі. Бұл уақытта оқушылар үлгерімін жақсартуға, емтихандарға дайындалуға және жазғы демалысты жоспарлауға мән беруі керек. Ал ата-аналар баласына қолдау көрсетіп, олардың уақыты мен күшін тиімді пайдалануға көмектескені жөн.