Шегірткемен күреске 7,1 млрд теңге бөлінді. Шаруаға көмек экожүйеге зиянын тигізбей ме

Биыл шегірткемен күреске жылдағыдан көбірек қаражат бөлінді – 7,1 миллиард теңге. Бұл сома 38 миллион гектар жерге арнайы зерттеу жұмыстарын жүргізіп, тиісті шараларды жүзеге асыру үшін керек. Сондай-ақ, 2025 жылы былтырдан екі есе көп, яғни 4342 маман егінді шегірткеден қорғау жұмысымен айналысады деп жоспарланып отыр. Осы орайда ауыл шаруашылығы өсімдіктерін өсіруші маман Мұрат Асанов шегірткемен күреске шекаралас жатқан мемлекеттер бірге араласса, нәтиженің әлдеқайда жақсы болатынын айтады. 

Қазақстан бойынша шегірткеге қарсы күрес шаралары қалай жүріп жатыр?

2025 жылы елімізде шегіртке зиянкестерінің таралуы 2,1 миллион гектар аумақты қамтитыны болжануда, бұл өткен жылмен салыстырғанда 1 миллион гектарға азайғанын көрсетеді. Шегірткеден қорғау шараларын тиімді ұйымдастыру мақсатында республикалық бюджеттен 7,1 миллиард теңге бөлінді. Осы қаржы шеңберінде 38 миллион гектар жерге кешенді зерттеу жұмыстары жүргізіледі деп жоспарлануда. Аталған жұмыстарға 4342 маман тартылатын болады, бұл өткен жылмен салыстырғанда жұмыс күші екі есеге артқанын көрсетеді. Жоспарланған шаралар шегіртке мәселесімен тиімді күресуге және ауыл шаруашылығына келетін зиянды азайтуға бағытталған.

"Қазіргі уақытта аймақтарда кешенді қызметтерді сатып алу шаралары белсенді жүргізіліп жатыр. Бұл жұмыстардың бір бөлігі ретінде мердігерлермен келісім-шарттар жасалып, өңдеуге 443 бірлік бүріккіш техника тартылады. Шегірткелердің ең көп таралуы байқалатын өңірлерде жұмыстарды тиімді ұйымдастыру мақсатында жедел штабтар құрылды. Осы штабтар облыс әкімдерінің орынбасарларының жетекшілігімен басқарылады, олар жергілікті жерлерде жұмыс үйлестіру жұмыстарын атқаруда. Мұндай шаралар аймақтардағы ауыл шаруашылығын шегірткелердің залалынан қорғау үшін қолға алынған", – деді Ауыл шаруашылығы министрлігіндегілер. 

Оқи отырыңыз: "Қабырға мен еденде жыбырлап жүреді". Жамбыл облысындағы ауылды біте мен бүрге қаптады

Шегіртке зиянкестеріне қарсы күрес шараларын тиімді жүргізу мақсатында кешенді іс-шаралар жоспары мен арнайы жол картасы әзірленді. Бұл құжаттарда зиянкестердің таралуына жол бермеу үшін алдын алу шаралары, жүйелі мониторинг жүргізу және химиялық құралдарды қолдану әдістері қарастырылған. Сонымен қатар, ауыл шаруашылығы мамандарын оқыту және халықты ақпараттандыру жұмыстары жоспарланған. Осы арқылы зиянкестердің ауыл шаруашылығына келтіретін залалын барынша азайту мақсат етіледі.

"Қазақстанда шегірткелер көбінесе ауылдық және егіншілікпен айналысатын аймақтарда таралады. Әсіресе, Қостанай, Ақтөбе және Түркістан облыстарында олардың ауыл шаруашылығына тигізетін зияны жиі тіркеледі. Сонымен қатар, Алматы, Жамбыл, Қарағанды және Павлодар облыстарында да шегірткелердің жаңа таралу ошақтары анықталған. Олар көбінесе ашық, құрғақ және шөпті жерлерде, әсіресе ауыл шаруашылық алқаптарында кездеседі, – деді маман Мұрат Асанов.

Қазіргі уақытта Түркістан және Жамбыл облыстарында шегірткемен күресу бойынша дайындық жұмыстары жүргізілуде. Жергілікті билік пен аграрлық мамандар шегірткелердің таралуына тосқауыл қою мақсатында алдын алу шараларын қолға алды. Бұл аймақтарда шегірткелердің көбеюі ауыл шаруашылығы өнімдеріне айтарлықтай зиян келтіруі мүмкін болғандықтан, өңірлерде дезинсекциялық жұмыстар жүргізу және фермерлерді ақпараттандыру жоспарланған. Аталған шаралар шегірткелердің көбеюін болдырмауға және егін алқаптарын қорғауға бағытталған.

Марокко шегірткелерінің дернәсілдеріне мониторинг жүргізу мақсатында Түркістан облысына арнайы мамандар жіберілмек. Бұл үшін Ақмола, Павлодар, Солтүстік Қазақстан, Қостанай, Қарағанды және Абай облыстарынан білікті мамандар қатысады. Жалпы есепте, өңірлерге барлығы 12 көлік жүргізушісі мен 20 аудандық бөлімшелердің басшылары мен мамандарының қатысуы жоспарланған. Бұл шара Марокко шегірткелерінің таралуын бақылап, зиянын азайту мақсатында маңызды рөл атқарады.

Оқи отырыңыз: Марокко шегірткесімен күрес: Түркістан облысы химиялық өңдеу жұмыстарын күшейтті

2025 жылы шегірткелермен күрес тиімділігін арттыру мақсатында барлық мүдделі тараптардың үйлестірілген әрекеттері жүзеге асырылады. Бұл шаралар ауыл шаруашылығы алқаптарының зақымдану қаупін айтарлықтай төмендетуге мүмкіндік береді. Бірлескен күш-жігердің арқасында шегіртке зиянкестерімен күресте тиімділік жоғарылап, аграрлық сектордың тұрақтылығы қамтамасыз етіледі, деп сендірді министрліктегілер. 

Ресеймен шекаралас жерлерде неге шегіртке көп? 

Премьер-министрдің орынбасары Серік Жұманғариннің төрағалығымен өткен шегірткенің таралуына қарсы іс-қимыл жөніндегі орталық штаб отырысында алдыңғы аптадағы жағдай талқыланды. Отырыста шегіртке зиянкестерімен күресу шаралары, олардың таралу аймақтары және алдын алу бойынша жоспарлар қарастырылды. Мемлекеттік органдар мен аймақтық өкілдіктердің үйлестірілген іс-қимылының маңыздылығы атап өтіліп, тиімді шаралар қабылдау қажеттілігі баса айтылды. Ауыл шаруашылығы министрлігі мен басқа да жауапты органдар жедел әрекет етуге міндеттілігіне назар аударылды.

Бүгінде шегірткенің таралу ошақтарын анықтау мақсатында 16,7 миллион гектар аумаққа мониторинг жүргізілді, бұл жоспарланған жұмыстың 98 пайызын қамтиды. Осыған орай, қорғаныс шаралары қолданылып, олардың жалпы ауданы 2,9 миллион гектарға жетті. Бұндай шаралар шегіртке зиянының алдын алу және ауылшаруашылық алқаптарын қорғау үшін маңызды.

Ақмола, Ақтөбе және Қостанай облыстарында итальяндық прус шегірткесіне қарсы күрес шаралары белсенді түрде жалғасуда. Ауыл шаруашылығы саласындағы мамандар мен аймақтық билік органдары өзара ынтымақтастықта болып, зиянкестердің таралу ауқымын азайтуға күш салуда. Мұндай шаралар жергілікті өсімдіктерді қорғауға және егін өнімділігін сақтап қалуға бағытталған. Арнайы топтар химиялық өңдеулерді жүзеге асырып, тұрақты мониторинг жұмыстарын жүргізіп отыр. Бұл аймақтарда атқарылып жатқан шаралардың арқасында зиянкестердің шығынын минималды деңгейде ұстап тұру көзделуде.

"Шегірткелер көбінесе құрғақ және жылы климатты аймақтарда көп кездеседі. Олардың негізгі мекендейтін жерлері – далалы, шөлейт және шөлді аймақтар. Шегірткемен күресті екі немесе одан да көп мемлекеттердің бірігіп жүргізуі әлдеқайда тиімді. Себебі бұл зиянкестер шекараларды елемей, үлкен қашықтықтарға көшіп отырады. Егер елдер үйлестірілген шаралар қолданса, химиялық өңдеу, биологиялық бақылау және мониторинг жүйелері тиімдірек жұмыс істейді. Сонымен қатар, шығындар да біркелкі бөлініп, жалпы нәтижелілік артады", – деп түсіндірді маман Мұрат Асанов. 

Ауыл шаруашылығы вице-министрі Ермек Кенжеханұлы Қазақстан-Ресей мемлекеттік шекарасының барлық периметрі бойынша шегірткенің таралу орындарын анықтау үшін зерттеу жүргізілгенін айтты. Атырау және Батыс Қазақстан облыстарында шегірткенің ұшып келу қаупі жоқ екенін және жағдайдың тұрақты екенін атап өтті. 

Оқи отырыңыз: Қандала қайдан ауып келіп жатыр?..

Жақында Қазақстанның бірнеше облыстарында шегірткелердің таралуы бойынша талдау жүргізілді. Атап айтқанда, Ақтөбе және Абай облыстарында шегірткелердің таралуы анықталған жоқ. Сонымен қатар, Солтүстік Қазақстан, Павлодар, Шығыс Қазақстан және Қостанай облыстарында Ресей Федерациясымен шектесетін аумақтарда шегірткенің шоғырлануы экономикалық зияндылық шегінен төмен деңгейде екені белгілі болды. Бұл туралы Қазақстан Республикасының аграрлық вице-министрі мәлімдеді.

Шегіртке таралуы ықтимал аймақтарда зиянкестердің көбеюін болдырмау үшін бақылау және өңдеу жұмыстары жалғастырылатын болады. Бұл іс-шаралар зиянкестердің ауыл шаруашылығы өнімдеріне тигізуі мүмкін зияндарының алдын алу мақсатында жүзеге асырылмақ. Мамандар аймақтардағы жағдайды қадағалап, қажет болған жағдайда қосымша шараларды қолға алуға дайын. Бұл жұмыстар тұрақты түрде жүргізіліп, табиғи ортаға залал келтірмеу үшін арнайы әдістер қолданылуда. Сонымен қатар, шаруаларға шегіртке зардаптары және олармен қалай күресуге болатыны туралы ақпараттар беріледі. Осының арқасында, аймақтардағы ауыл шаруашылығы өнімдерінің сапасы мен өнімділігі сақталмақ.