Қазақстан 2024 жылдың шілде айында Шанхай ынтымақтастық ұйымының (ШЫҰ) саммитін өткізуге дайын. Бұған дейін Нью-Делиде өткен дөңгелек үстелде Қазақстанның Үндістандағы Елшісі Нұрлан Жалғасбаев сөз сөйлеген болатын. Астанада өтетін ШЫҰ cаммитіне Үндістан Премьер-министрі Нарендра Моди де келуі мүмкін.
"Қазақстан Үндістанмен стратегиялық әріптестікті бұдан да жоғары деңгейге көтеру және халқымыздың достығы мен гүлденуі жолында екіжақты байланыстарға жаңа мән беру үшін барлық мүмкіндікті барынша пайдалануға тырысады", – деген болтын Нұрлан Жалғасбаев.
Үндістан мен Қазақстан 2000 жылдан астам терең тарихи, мәдени және өркениеттік байланыстарды бөлісіп келеді. Осы уақыт ішінде екі халық арасында үздіксіз пікір алмасу, мәдени әсер және сауда болды. Буддизмнің Үндістаннан Орталық Азияға таралуы және Орталық Азиядан Үндістанға сопылықтың енуі осы үздіксіз әрекеттестіктің көрнекті мысалы бола алады.
Үндістан Қазақстанның тәуелсіздігін ерте таныған және тез арада дипломатиялық байланыс орнатқан мемлекеттердің бірі болды. Осы жылдар ішінде бұл екі ел өзара қарым-қатынастарын дамыта түсті.
Қазақстанның геостратегиялық орналасуы, яғни Ресей мен Азияның арасында және Қытаймен шекаралас орналасуы маңызды фактор болып отыр. Бұл стратегиялық орналасу оның маңыздылығын арттырады, оны Үндістан да мойындайды.
"Солтүстік-Оңтүстік" дәлізі екі ел арасындағы байланысты одан әрі нығайтады. Үндістанның Қазақстандағы Елшісі Т.В.Нагендра Прасадтың айтуынша, Үндістан мен Қазақстан әріптестікті арттыра алатын негізгі салалар – IT, денсаулық сақтау, туризм және білім беру салалары. The Astana Times газетіне берген сұхбатында ол екіжақты қарым-қатынастардың болашағы үшін сауда-инвестициялық, мәдени байланыстар мен білім алмасудың маңыздылығын атап өтті.
Былтыр серіктестіктің 30 жылдығын атап өту кезінде екі ел де үздіксіз кеңейтіліп келе жатқан ынтымақтастықты тереңдетуге дайын екендіктерін қуаттады. Үндістан мен Қазақстан арасындағы стратегиялық әріптестік туралы келісім аймақтық өсуге бағытталған дипломатиялық қарым-қатынастарды нығайтудағы маңызды кезең болды. Бұл келісім екі елдің дамып келе жатқан экономикасын кеңейтуде және ынтымақтастықты арттыруда маңызға ие. Құжатта Үндістан мен Қазақстанның ортақ дамуға және экономикалық байланыстарды нығайтуға деген өзара мүдделілігі көрініс тапты.
Бұл ынтымақтастық тарихи байланыстар негізінде құрылған экономикалық, мәдени және саяси салалардың кең спектрін қамтиды. Үндістан 1991 жылы Қазақстанның тәуелсіздігін мойындаған алғашқы елдердің бірі болды және келер жылы дипломатиялық қарым-қатынас орнатты.
Қазақстан әлемдегі жетекші уран өндіруші ретінде Үндістанның уранға деген қажеттілігінің 90 пайызын қамтамасыз етеді. Осы жылдар ішінде Қазақстанның мемлекеттік кәсіпорындары Үндістанға уранды тұрақты жеткізуді қамтамасыз ету үшін Nuclear Power Corporation of India Limited және Атом энергиясы департаментімен көптеген келісімге қол қойды. Үндістандағы үкіметаралық комиссияның 13-отырысында айтылғандай, Нью-Дели де ядролық отын мен компоненттерді жеткізуге қызығушылық танытты.
Екі ел арасындағы сауда тұрақты түрде өсіп, соңғы жылдары 2,5 миллиард долларға жетті. Сауда, инвестициялық ынтымақтастық және экономикалық бастамаларды одан әрі арттыру үшін жақында Үндістан сауда-өнеркәсіп палаталары федерациясы мен Қазақстанның халықаралық сауда палатасы арасында бірлескен іскерлік кеңес құрылды.
Үндістанның Шанхай Ынтымақтастық Ұйымына (ШЫҰ) 2023 жылғы қыркүйекке дейін төрағалық етіп, Нью-Делиге өзінің жаһандық ұмтылыстарын жүзеге асырудың және Орталық Азиямен екіжақты байланыстарды кеңейтудің қосымша жолдарын ұсынды. Сонымен қатар, Үндістан сайлауды бақылау және әлеуетті арттыру үшін техникалық қолдауды кеңейтті. Екі ел арасындағы мәдени және өнер саласындағы алмасулар да жалғасып келеді.
Екі ел де екіжақты және ШЫҰ сияқты көпжақты шеңберлер аясында аймақтық интеграция мен ынтымақтастықты дамыту үшін өзара мүдделерін пайдалануы керек.
