Жауапкершілікті сақтандыру – сақтандырудың алуан түрлерін біріктіретін және сақтандыру оқиғасының басталу тәуекелін тәуекелмен жұмыс істеуге құзыретті мамандары бар кәсіпқойға – сақтандыру ұйымына ауыстыру арқылы жеке және заңды тұлғалардың мүліктік мүдделерін қорғау тәсілі ретінде әрекет ететін сақтандыру саласы.

Жеңіл тілмен айтқанда, жауапкершілікті сақтандырудың көмегімен абайсызда келтірген зиянды өтеуге болады. 

МЫСАЛ: Сіз отбасыңызбен демалыста болдыңыз делік. Келгеннен кейін сіз жуынатын бөлмеде құбыр жарылғанын, өзіңізді ғана емес, көршілерді де су басқанын көресіз. Мұндайда сізге өзіңіз ғана емес, көршілердің де жөндеу жүргізуіне "дөңгелек сомада" ақша жұмсауға тура келеді.

Моральдық және материалдық зиянды болдырмау үшін "жауапкершілікті сақтандыру" сияқты сақтандыру полисін алдын ала сатып алған абзал.

Оқи отырыңыз: Несие берешегі бойынша "қара тізімнен" қалай шығуға болады?

Жауапкершілікті сақтандыру түрлері

№1. Міндетті сақтандыру

Заңнамалық актілердің талаптарына орай жүзеге асырылатын сақтандыру, оның түрлері, талаптары мен тәртібі Қазақстан Республикасының жекелеген заңнамалық актілерінде белгіленеді. Егер сізде автокөлік болса, оны сақтандыру полисінсіз (сақтандыру шарты) жүргізе алмайсыз. Бұл жағдайда жауапкершілікті сақтандыру міндетті талап болып табылады.

№2. Ерікті сақтандыру

Қолайсыз жағдайда сіздің мүддеңізді қорғайтын сақтандыру. Міндетті сақтандыруға қарағанда, өзара келісім бойынша сақтанушы мен сақтандырушы арасында жасалатын шарт негізінде ғана туындайды. Ерікті сақтандыру өзге де жағдайларды қамтиды, мысалы, сіз біреудің мүлкін абайсызда бүлдіріп алсаңыз, демек сіздің әдейі жасалмаған іс-әрекетіңізден зардап шексе. 

Жауапкершілікті сақтандыру кімге қажет?

  • Жұмыс берушіге – еңбек міндеттерін орындау кезінде қызметкерлерге келтірілген зиян үшін жауапкершілікте болатын сақтанушының мүліктік мүдделерін қорғайды. Сақтандырудың бұл түрі міндетті.
  • Қызметкердің өмірі мен денсаулығына зиян келтірілген жағдайда – емдеу шығындарын өтеуге немесе кәсіпорында қызметкер қайғылы қазаға ұшыраған жағдайда төлем жасауға мүмкіндік береді. Егер ұйымның қызметі қауіпті өндіріспен байланысты болса, сақтандырудың бұл түрі міндетті. Бұл жағдайда кәсіпорынның қызметкерлері де, жұмыс беруші де қорғалады.
  • Тауарлар мен қызметтерді өндірушіге – тұтынушы немесе ол өндірген және сатқан тауардағы кемшіліктердің нәтижесінде зардап шеккен немесе зиян келтірілген басқа адам қойған талаптардан туындаған залалды өтеуге мүмкіндік береді.
  • Үшінші тұлғалар алдында – басқа адамдардың өмірі мен денсаулығына, сондай-ақ мүлкіне зиян келтіру нәтижесінде туындайтын міндеттемелермен байланысты сақтанушының мүліктік мүдделерін қорғайды.

Оқи отырыңыз: Медсақтандыру бойынша оңалтудан қалай тегін өтуге болады? 8 сұраққа жауап

Жауапкершілікті сақтандыру шарты қалай жасалады? 

№1. Сақтандыру компаниясын таңдау

Алдымен уәкілетті орган – Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің лицензиясы бар сақтандыру компаниясын іріктеп алу қажет. Мұны агенттіктің сайтындағы "Қызмет" – "Рұқсаттар және хабарламалар тізілімі" – "Сақтандыру секторы" бөлімінен тексеруге болады. Компанияны таңдау кезінде басқа сақтандыру компанияларының барлық талаптары мен тарифтерін салыстырыңыз. Осылайша, сіз өзіңізге ең тиімді сақтандыру талаптарын таңдай аласыз.

№2. Сақтандыру құнын анықтау

Әдетте сақтандыру қызметінің құнын компания өз бетімен есептейді. Сақтандыру сомалары мен сыйлықақы көлемдері шартта белгіленеді және мұнда барлығы сақтандыру шартын және оның әрекет ету мерзімін өтейтін залал мөлшеріне байланысты. Міндетті сақтандыру бойынша сақтандыру сомалары мен сыйлықақы көлемдерін анықтау тәртібі сақтандырудың жекелеген түрін реттейтін Қазақстан Республикасының жеке заңнамалық актімен белгіленеді.

№3. Сақтандыру төлемі туралы білу

Компанияда шарт бойынша сақтандыру жағдайының не екендігін, сондай-ақ әрбір нақты жағдайдағы сақтандыру төлемінің тәртібін нақтылап алыңыз. Жауапкершілікті сақтандырудың барлық ерекшеліктері мен талаптарын зерттеңіз.

№4. Сақтандыру қандай жағдайларда жұмыс істемейтінін анықтау

Сақтандыру жағдайлары арасында әрқашан ерекше жағдайлар болады. Мысалы, егер сіздің іс-әрекетіңіз қасақана болса немесе сіз алкогольдік мастық, есірткі заттарының әсерінде болғанның салдарынан басқа адамдар зардап шеккен болса, онда мұндай жағдайларда өтемақы жүргізілмейді.

Оқи отырыңыз: Жылжымайтын мүлікті сақтандыру дегеніміз не және ол не үшін қажет?

Келесі жағдайларда жауапкершілікті сақтандыру қажет:

  • сізде немесе сіздің отбасы мүшелеріңізде байқаусызда басқа адамдардың мүлкіне немесе денсаулығына зиян келтіру қаупі болғанда;
  • сіз компанияның иесі және қызмет саласы қауіпті өндіріспен байланысты болған жағдайда;
  • сіз тасымалдаумен айналыссаңыз және жолаушылардың денсаулығы мен өміріне немесе мүлкіне зиян келтіру ықтималдығы бар болған жағдайда.

Есіңізде болсын! Сақтандыру шартын жасай отырып, сіз басқа адамдарға келтірілген зиян үшін жауапкершіліктен босамайсыз. Иә, зардап шеккен адамға келтірілген зиян үшін өтемақы төленеді, бірақ сіз сонымен бірге әкімшілік және қылмыстық жауапкершілікке тартыласыз. Сонымен қатар, сіз сақтандыру компаниясы келтірілген зиянды тек сақтандыру сомасы шегінде өтейтінін ескеруіңіз керек. Егер сіз басқаларға келтірген зиян сақтандыру сомасынан жоғары болса, онда арадағы айырманы өзіңіз төлеуге тура келеді.

(Материал fingramota.kz сайтының ақпараты негізінде әзірленді)